Tây Nguyên, vùng đất rộng lớn, nổi tiếng với rừng bạt ngàn và nền văn hóa đa dạng, cùng những lễ hội truyền thống đặc sắc. Các lễ hội Tây Nguyên, như lễ hội cồng chiêng, đâm trâu, đua voi và nhiều lễ hội khác. Đây là minh chứng cho sự phong phú của văn hóa dân tộc thiểu số. Mỗi sự kiện mang trong mình câu chuyện, phong tục và tín ngưỡng sâu sắc, thể hiện sự gắn kết cộng đồng và tinh thần đoàn kết. Hãy cùng New Tour khám phá và trải nghiệm nét đẹp văn hóa Tây Nguyên qua các lễ hội đầy màu sắc này.

1. Lễ hội Cồng Chiêng

Lễ hội Cồng Chiêng là một trong những lễ hội đặc sắc và quan trọng nhất của đồng bào Tây Nguyên. Trong lễ hội, những tiếng cồng chiêng vang lên tạo nên một không gian linh thiêng, hùng tráng, mang đậm bản sắc dân tộc.

Lễ hội Cồng chiêng được tổ chức ở các dân tộc Tây Nguyên như: Bana, Xêđăng, Mnông, Cơho, Rơmăm, Ê Đê, Gia Rai… Cồng chiêng là tiếng nói tâm linh, tâm hồn con người, diễn tả niềm vui nỗi buồn trong cuộc sống. Gắn liền với cuộc sống trong lao động, sinh hoạt hằng ngày của người dân Tây Nguyên.

Sắc màu Tây Nguyên hòa quyện trong tiếng cồng chiêng vang vọng, khơi gợi bản sắc văn hóa độc đáo của núi rừng.

Thời gian tổ chức

Lễ hội này thường diễn ra vào tháng 3 hoặc tháng 4 hàng năm, nhằm tôn vinh văn hóa cồng chiêng, một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân Tây Nguyên.

Địa điểm tổ chức

Mỗi năm, lễ hội lại được tổ chức vào thời điểm khác nhau và luân phiên trong 5 tỉnh Tây Nguyên, bao gồm: Đắk Lắk, Lâm Đồng, Kon Tum, Đắk Nông và Gia Lai.

Hoạt động trong lễ hội

Biểu Diễn Cồng Chiêng: Đây là hoạt động trung tâm của lễ hội. Những người chơi cồng chiêng sẽ thực hiện các bài nhạc truyền thống, thường là những bản nhạc vui tươi, trầm hùng hoặc nghi lễ phù hợp với từng hoàn cảnh và mục đích của lễ hội. Khi thực hiện đánh cồng chiêng, cần có sự phối hợp nhịp nhàng và đồng điệu giữa các động tác tay. Giai điệu của cồng chiêng tuy phức tạp nhưng yêu cầu sự hợp tác chặt chẽ và tập trung cao độ của người chơi để tạo ra một bài diễn tấu hoàn hảo. Mặc dù giai điệu khá phức tạp, nhưng âm thanh của cồng chiêng lại có sức mạnh kết nối mọi người, khiến ai cũng muốn hòa mình vào dòng nhạc đầy hứng khởi ấy.

Các điệu múa truyền thống được thực hiện trong không khí sôi động, đi kèm với âm thanh của cồng chiêng. Những điệu múa này thường mang ý nghĩa cầu phúc, thể hiện sự đoàn kết và vui tươi của cộng đồng.

Tiếng cồng chiêng như lời kể chuyện về lịch sử, văn hóa và tâm hồn của người dân Tây Nguyên.

Các trò chơi dân gian như kéo co, nhảy bao bố, và các trò chơi truyền thống khác cũng là phần quan trọng của lễ hội, giúp gắn kết cộng đồng và tạo không khí vui vẻ.

Lễ hội Cồng Chiêng Tây Nguyên không chỉ là một sự kiện văn hóa náo nhiệt mà còn là dịp để người dân Tây Nguyên giới thiệu và quảng bá những giá trị văn hóa độc đáo của họ đến du khách trong và ngoài nước. Lễ hội cũng góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, đồng thời tăng cường giao lưu, đoàn kết giữa các dân tộc anh em.

2. Lễ hội đua voi

Lễ hội đua voi Tây Nguyên là một trong những lễ hội đặc sắc và nổi bật của vùng đất này. Đây là một lễ hội không chỉ thể hiện sự gắn bó của người dân với voi mà còn phản ánh bản sắc văn hóa độc đáo của các dân tộc Tây Nguyên. 

Lễ hội đua voi, nét văn hóa độc đáo của người Tây Nguyên, nơi thể hiện sức mạnh phi thường cùng tinh thần thượng võ của các dũng sĩ voi.

Thời gian tổ chức

Lễ hội đua voi được tổ chức 2 năm 1 lần vào tháng 3 âm lịch.

Địa điểm tổ chức

Lễ hội đua voi thường được tổ chức tại Buôn Đôn, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk.

Hoạt động trong lễ hội

Để tham gia Lễ hội đua Voi, những chú voi phải khỏe mạnh và thông minh. Chúng được chăm sóc chu đáo, được nghỉ ngơi, tắm rửa, ăn cỏ tươi hoặc mía ngọt, và huấn luyện để tham gia các hoạt động lễ hội. Trước ngày thi đấu, già làng sẽ thực hiện lễ cúng sức khoẻ cho voi với ba chén rượu cần, một con heo, và một bầu nước, cầu phúc và cúng sức khoẻ cho voi.

Khi lễ cúng hoàn tất, mọi người cùng ca hát, nhảy múa báo hiệu Lễ hội đua voi bắt đầu. Trên lưng voi có hai quản tượng mặc trang phục truyền thống điều khiển voi. Theo lệnh nài voi, voi xếp hàng và quỳ trước vạch xuất phát, chào ban giám khảo và khán giả. Khi hiệu lệnh vang lên, voi được thúc giục tiến lên và tăng tốc. Tiếng voi chạy đua và tiếng cổ vũ của khán giả tạo nên không khí hân hoan khắp vùng trời.

Lễ hội đua voi – Âm vang Tây Nguyên giữa đại ngàn hùng vĩ

Hoạt động chính và nổi bật nhất của lễ hội là cuộc đua voi, nơi các đội voi được huấn luyện sẵn sàng để thi đấu. Các voi sẽ đưa trên các cung đường dài, thể hiện sức mạnh và sự khéo léo của chúng.

Bên cạnh đua voi, lễ hội còn có các trò chơi dân gian như kéo co, nhảy bao bố, và các trò chơi thể thao truyền thống khác.

3. Lễ hội cúng cơm mới

Lễ cúng cơm mới được tổ chức hàng năm sau vụ mùa thu hoạch để các dân tộc ít người như Xơ Đăng, Ê Đê, Thái… Đây là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn đối với các vị thần linh và tổ tiên đã phù hộ cho mùa màng bội thu. 

Lễ hội cúng cơm mới – Lòng thành kính tri ân trời đất, tổ tiên, niềm vui hân hoan đón mùa bội thu.

Thời gian tổ chức

Lễ ăn cơm mới được tổ chức sau mùa thu hoạch vào dịp cuối năm âm lịch.

Địa điểm tổ chức

Lễ tổ chức tuần tự từ nhà này sang nhà khác. Những gia đình trong buôn đã sắp xếp và thỏa thuận từ trước, cùng hợp tác để lễ hội diễn ra suôn sẻ.

Hoạt động trong lễ hội

Khi lúa trên nương chuyển sang màu vàng, gia chủ sẽ chọn ngày lành, và người mẹ hoặc con dâu trưởng trong nhà sẽ đi cắt lúa mang về làm lễ cơm mới. Thường thì bà con chọn lúa nếp còn xanh để làm cốm. Khi lúa chín hơn, bà con cắt về, đồ cho hạt thóc nứt rồi đem phơi nắng.

Lúa chín vàng, dâng cúng trời đất, lòng dân hân hoan, vang tiếng cười mùa mới.

Trước khi lấy lúa trên nương về làm lễ cơm mới, bà con phải làm lễ cúng lúa mới để mời ông bà, tổ tiên đến ăn và báo cáo với tổ tiên rằng con cháu sẽ thu hoạch lúa. Đồ lễ gồm một con gà, một con vịt, một con lợn (không bắt buộc), hai chai rượu trắng, xôi, và đồ ăn thức uống phục vụ con cháu đến giúp gia đình thu hoạch lúa.

Tất cả đồ cúng được làm chín từ nhà, sau đó mang lên nương và đặt tại một vị trí nào đó ở góc nương rồi mời ông mo đến cúng. Ông mo cúng gọi thổ công, thổ địa tại nương trồng lúa lên ăn. Ngày nay, do diện tích nương rẫy thu hẹp, bà con không còn duy trì lễ cúng lúa mới trên nương, mà chỉ thực hiện nghi lễ cúng cơm mới.

Sau khi cúng lúa mới xong, bà con chuẩn bị lễ cúng cơm mới. Lễ vật dùng để cúng chủ yếu là sản vật sẵn có được trồng từ nương rẫy, cá bắt ở suối, thịt thú, và các loại thực vật hái trong rừng.

4. Lễ hội tạ ơn cha mẹ

Đây là lễ hội truyền thống của người Bana và Jrai, nhằm bày tỏ lòng hiếu thảo và biết ơn đối với cha mẹ. Những người con đã lập gia đình và sống riêng sẽ chọn ngày lành rồi mang những vật cúng như trâu, bò, lợn, gà,…quay về nhà và tổ chức lễ tạ ơn công sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ. Sau đó, mọi người quây quần bên nhau ăn uống tưng bừng trong 2 ngày.

Lễ tạ ơn cha mẹ – Trân trọng ân nghĩa, vun đắp hiếu thảo.

Thời gian tổ chức

Lễ hội thường được tổ chức vào tiết nông nhàn (Ning nơng), sau lễ mừng lúa mới. 

Địa điểm tổ chức

Tại cộng đồng người Bahnar và Jrai ở Kon Tum.

Hoạt động trong lễ hội

Vào ngày đã được sự đồng ý của cha mẹ, gia đình người con sẽ mang lễ vật đến, gồm một ghè rượu ngon đặt giữa nhà, gà và heo (bò) để mổ. Họ lấy tiết và gan sống của các con vật để cúng ông bà tổ tiên và thần linh. Thịt gà và heo được nướng, xâu vào cây tre và cột vào ghè rượu. Họ dùng lá rừng nhúng rượu cúng và phẩy lên cha mẹ và con. Sau đó, cha mẹ và con lần lượt khấn vái thần linh, ông bà tổ tiên, mời họ về cùng hưởng và chứng kiến sự hiếu thuận của con cháu, cảm ơn sự giàu có, no đủ, gia đình bình yên, hạnh phúc…

Lễ Tạ Ơn Cha Mẹ – Lòng Hiếu Hạnh Thể Hiện Qua Lời Cảm Ơn.

Sau đó, người con tự tay chuẩn bị các món ăn ngon để dâng lên cha mẹ, thường theo khẩu vị yêu thích của cha mẹ. Lễ cúng tạ ơn được tổ chức cho cả gia đình nội và ngoại, bên nào gần hơn thì tổ chức trước, bên còn lại sẽ được chọn ngày tương tự. Điều này thể hiện sự công bằng trong văn hóa ứng xử của người Ba Na và J’rai đối với gia đình hai bên.

5. Lễ hội đâm trâu

Lễ đâm trâu là một trong những lễ hội quan trọng và độc đáo của người dân Tây Nguyên, Việt Nam. Đây là một nghi lễ mang tính chất tâm linh, thường được tổ chức vào các dịp lễ hội lớn, đặc biệt là vào mùa xuân để cầu mong mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa và sức khỏe cho dân làng.

Lễ hội đâm trâu – Nét văn hóa độc đáo Tây Nguyên, thể hiện lòng biết ơn thần linh, cầu mong mùa màng bội thu và sự may mắn.

Thời gian tổ chức

Lễ hội diễn ra vào khoảng tháng 2, 3 âm lịch hàng năm.

Địa điểm tổ chức

Lễ hội được tổ chức ở các buôn làng, đặc biệt là khu vực Buôn Ma Thuột.

Hoạt động trong lễ hội

Những người đàn ông khỏe mạnh trong buôn được cử vào rừng chọn những cây gỗ Pơlang thẳng, đẹp nhất để làm cột Gưn, chọn những cây mây  vàng bóng để bện thành sợi dây vững chãi buộc trâu trong ngày lễ.

Lễ hội đâm trâu mang đậm bản sắc văn hóa Tây Nguyên, thu hút du khách bởi không khí náo nhiệt và những nghi lễ thiêng liêng.

Dân làng chọn một con trâu khỏe mạnh làm vật hiến sinh, coi như sứ giả chuyển lời cầu khấn tới các vị thần. Vào ngày lễ, trâu được tắm rửa sạch sẽ, cho ăn uống no nê, rồi buộc bằng dây mây vào cột Gưn (gưng saka pô), một cây cột gỗ cao trên 5 mét, trang trí hoa văn, hoa rừng và cờ, đỉnh cột có hình chim Phượng hoàng bằng gỗ. Khi trâu được cột vào Gưng, già làng, thanh niên nam nữ, và trẻ nhỏ dắt trâu đi vòng quanh cột, vừa đi vừa nói những điều tốt đẹp. Đây là lúc bà con trong buôn tập trung và các nghi thức bắt đầu.

Sau khi già làng khấn bái, gan trâu được chia cho trai tráng trong buôn để tăng cường sức mạnh và lòng dũng cảm, với sự chứng nhận của thần Giàng.

Kết luận

Với những lễ hội đặc sắc này, đây không chỉ là điểm đến du lịch hấp dẫn mà còn là nơi tôn vinh và gìn giữ những giá trị văn hóa độc đáo. Mỗi lễ hội là một bức tranh sống động, phản ánh sự đa dạng và phong phú của các dân tộc nơi đây. Tiếng cồng chiêng vang lên, những cuộc đua voi kịch tính, lễ cúng cơm mới đầy tâm linh, lòng hiếu thảo trong lễ tạ ơn cha mẹ, và những nghi thức đâm trâu mạnh mẽ đều mang đến một trải nghiệm văn hóa sâu sắc và đầy ý nghĩa. Những lễ hội này không chỉ gắn kết cộng đồng mà còn giới thiệu bản sắc văn hóa Tây Nguyên đến bạn bè quốc tế, khẳng định sự quan trọng của việc bảo tồn và phát huy truyền thống trong cuộc sống hiện đại.

Hãy cùng New Tour  khám phá Tây Nguyên qua các chương trình:

Khám phá Tây Nguyên

Khám phá Đà Lạt

Khám phá Buồn Ma Thuột